مسجدحضرت ابوالفضل(علیه السلام)-پایگاه امام خمینی(ره)اهواز-کوی انقلاب-کیان
مسجدحضرت ابوالفضل(علیه السلام)-پایگاه امام خمینی(ره)اهواز-کوی انقلاب-کیان

مسجدحضرت ابوالفضل(علیه السلام)-پایگاه امام خمینی(ره)اهواز-کوی انقلاب-کیان

معرفی حدیث غدیر

بسم اللَّه الرّحمن الرّحیم‏

الحمد للَّه ربّ العالمین، والصّلاة والسّلام على سیّدنا ونبیّنا محمّد وآله الطیّبین الطّاهرین، ولعنة اللَّه على أعدائهم أجمعین من الأوّلین والآخرین.

معرفی حدیث غدیر

از حدیث‏هایى که همواره مورد توجّه اندیشمندان بوده «حدیث غدیر» است. حدیث شریفى که درسایه اهتمام خداى سبحان، پیامبر اکرم‏ صلى اللَّه علیه وآله‏، ائمّه اطهار علیهم السلام‏ و بزرگان  صحابه داراى جایگاه ویژه‏اى بوده است. از این رو اندیشمندان اسلامى در قرون متمادى به آن

پرداخته‏اند. در قرآن کریم می خوانیم:

«یا أیُّهَا الرَّسُوْلُ بَلِّغْ ما انْزِلَ إلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ»؛ «1»

اى پیامبر! آن چه از جانب پروردگارت بر تو نازل شده است، به مردم ابلاغ کن.

این آیه کریمه از آیات مربوط به «روز غدیر» است. خداوند متعال پیش از این آیه می ‏فرماید:

«وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْکِتَابِ آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَکَفَّرْنَا عَنْهُمْ سَیِّئَاتِهِمْ وَلَأَدْخَلْنَاهُمْ جَنَّاتِ النَّعِیمِ* وَلَوْ أَنَّهُمْ أَقَامُوا التَّوْرَاةَ وَالإِنْجِیلَ وَمَا أُنْزِلَ إِلَیْهِم مِن رَبِّهِمْ لَأَکَلُوا مِن فَوْقِهِمْ وَمِن تَحْتِ أَرْجُلِهِمْ مِنْهُمْ أُمَّةٌ مُقْتَصِدَةٌوَکَثِیرٌ مِنْهُمْ سَاءَ مَا یَعْمَلُونَ»؛ «2»

و اگر اهل کتاب ایمان مى‏آوردند و تقوا پیشه مى‏کردند، گناهان آنان را می ‏بخشیدیم و آنان را دربهشت پرنعمت وارد می ساختیم. و اگر آنان به تورات و انجیل و آن چه از پروردگارشان برآن‏ها نازل شده برپا می داشتند، به طور حتم از نعمت‏هاى آسمانى و زمینى برخوردار مى‏شدند. عدّه‏اى ازآنان مردمانى معتدل و میانه‏رو و بسیارى از آنان بدکردارند.

 

هم چنین در آیه بعد از آیه غدیر مى‏فرماید:

«قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ لَسْتُمْ عَلَى‏ شَیْ‏ءٍ حَتَّى‏ تُقِیمُوا التَّوْرَاةَ وَالإِنْجِیلَ وَمَا أُنْزِلَ إِلَیْکُمْ مِن رَبِّکُمْ وَلَیَزِیدَنَّ

کَثِیراً مِنْهُم مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِن رَبِّکَ طُغْیَاناً وَکُفْراً فَلَا تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْکَافِرِینَ»؛ «3»

(اى پیامبر!) به اهل کتاب بگو: شما هیچ جایگاهى (نزد خدا) ندارید مگر این که تورات، انجیل و آن

چه را که از جانب پروردگارتان بر شما نازل شده برپا دارید، ولى به یقین آن چه بر تو از سوى

پروردگارت نازل شده بر طغیان و کفر بسیارى از آنان مى‏افزاید. بنا بر این بر حال قوم کافر افسوس

مخور!

گرچه آیه غدیر در سیاق آیه‏هایى است که خداوند اهل کتاب را مورد خطاب قرار داده است؛ ولى به

طور کامل و بدون کم و کاست قابل تطبیق بر امّت رسول خدا صلى اللَّه علیه وآله‏ نیز مى‏باشد. به

این بیان که اگر امّت اسلام ایمان آورده و تقوا پیشه مى‏کردند، همانا گناهانشان را مى‏بخشیدیم و

آنان را در بهشت پرنعمت وارد مى‏کردیم. اگر آنان به دستورات قرآن و سخنان رسول خدا صلى اللَّه

علیه وآله‏ به طور کامل عمل مى‏نمودند و آن چه را که در قرآن درباره امیر مؤمنان على‏ علیه السلام‏

و اهل بیت طاهرین‏ علیهم السلام‏ نازل شده است بر دیده نهاده و با جان و دل مى‏پذیرفتند، به طور

حتم از نعمت‏هاى آسمانى و زمینى بهره‏مند مى‏شدند، و از امّت اسلام نیز برخى معتدل و میانه‏رو

و بسیارى بدکردارند.

به تعبیر دیگر، خداوند متعال پیش از آیه غدیر مى‏فرماید:

«وَلَوْ أنَّهُمْ أقَامُوا التَّوْرَاةَ وَالإِنْجِیلَ»؛

و اگر اهل کتاب تورات و انجیل را اقامه مى‏کردند.

و بعد از آیه غدیر مى‏فرماید:

«قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ لَسْتُمْ عَلَى شَی‏ءٍ حتّى‏ تُقِیْمُوا التَّوْرَاةَ والإنْجِیْلَ وَمَا أُنْزِلَ إِلَیْکُمْ مِن رَبِّکُمْ»؛

بگو اى اهل کتاب! شما هیچ جایگاهى (نزد خدا) ندارید مگر این که تورات، انجیل و آن چه را که از

جانب پروردگارتان بر شما نازل شده برپا دارید.

با این وجود مى‏فرماید:

«لَیَزِیْدَنَّ کَثیراً مِنْهُمْ ما انْزِلَ إلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ طُغْیاناً وَکُفْراً فلا تَأْسَ عَلَى القَوْمِ الکافِرِین»؛

ولى به یقین آن چه بر تو از سوى پروردگارت نازل شده بر طغیان و کفر بسیارى- از این امت-

مى‏افزاید. بنا بر این بر حال این قوم کافر افسوس مخور!

با تطبیقى که گذشت، ترجمه این فراز از آیه چنین خواهد بود:

آن سان که اهل کتاب پیش از نزول قرآن مأمور به عمل کردن به کتاب‏هایشان بودند- یهودیان

مأمورند به تورات عمل کنند و نصرانى‏ها به انجیل- مسلمانان نیز موظّف‏اند که به کتاب خدا و سنّت

پیامبرشان پایبند باشند که با التزام عملى به کتاب و سنّت، برکات آسمان و زمین بر آنان خواهد

بارید؛ ولى افسوس که آن چه از جانب‏

خداوند متعال بر رسول خدا صلى اللَّه علیه وآله‏ نازل شد، به جاى آن که در عمل به دستورات قرآن

و سنّت پایبند شوند، بر طغیان و کفر آنان افزود!

بنا بر این در میان آیاتى که خداوند متعال بر پیامبر خدا صلى اللَّه علیه وآله‏ فرو فرستاده، واقعه

غدیر از جلوه خاصّى برخوردار است؛ چرا که خداوند متعال در آیه ابلاغ (واقعه غدیر) با بیانى قاطع و

خطابى توأم با تهدید، رسول برگزیده خویش را مخاطب قرار مى‏دهد و مى‏فرماید:

«یا أیُّهَا الرَّسُوْلُ بَلِّغْ ما انْزِلَ إلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَإنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ»؛ «4»

اى پیامبر! آن چه از پروردگارت بر تو نازل شده است به مردم برسان و اگر چنین نکنى، رسالت او را

انجام نداده‏اى.

شاهد دیگر بر مسأله نصب امیرالمؤمنین‏ علیه السلام‏ به جانشینى پس از رسول اکرم‏ صلى اللَّه

علیه وآله‏، سخن خود رسول خدا است که در خانه حضرت ابوطالب‏ علیه السلام‏ مطالبى در این

باره فرمود که به «حدیث یوم الانْذار» و یا «حدیث الدّار» معروف شد. «5» پیامبر در آن روز چنین

فرمود:

أمرنی ربّی بأن ابلّغ القوم ما امرت به، فضقت بذلک ذرعاً حتّى نزل جبرئیل وقال: إن لم تفعل لم تبلّغ

ما ارسلت به؛ «6»

پروردگارم به من امر فرموده است که آن چه را که مأمور به آن شده و براى آن فرستاده شده‏ام به

مردم برسانم (و از این که مبادا مردم انکار کنند) از این فرمان دلتنگ شدم، تا این که جبرئیل نازل

شد و از جانب خداوند چنین فرمان آورد که اگر آن چه را مأمور به تبلیغ آن شده‏اى انجام ندهى،

مأموریّت و رسالتى را که بدان برانگیخته شده‏اى انجام نداده‏اى.

بنا بر آن چه بیان شد، شواهد بالا به ویژه داستان خانه ابوطالب‏ علیه السلام‏ و نیز شواهد بسیار

دیگرى که در جاى خود آمده، بیان‏گر این است که ابلاغ امامت امیرالمؤمنین‏ علیه السلام‏ و خلافت

نخستین امام شیعیان، از مهم‏ترین امورى بود که رسول خدا صلى اللَّه علیه وآله‏ از آغاز دعوت تا

واپسین لحظات زندگى خویش، از طرف‏ خداوند متعال به آن مأمور بوده است؛ چرا که آیه تبلیغ در

سوره مائده است و این سوره به اتفاق نظر همه مسلمانان آخرین سوره از قرآن است که نازل

شده است.

قُرْطُبى در تفسیر خود، به صراحت ادّعاى اجماع مى‏کند که سوره مائده، آخرین سوره‏اى است که

نازل شده و برخى از آیات آن نیز در حجّة الوداع نازل شده است. «7» همان طور که در روایات

شیعه نیز به این مطلب تصریح شده است.

با وجود چنین اجماع و نصّى، رسول خدا صلى اللَّه علیه وآله‏ در تمام دوران رسالت مبارک و

خجسته خود، در کنار فراخوانى مردم به ایمان به خداى تعالى و رسالت خویش، آنان را به خلافت

بلا فصل امیرالمؤمنین‏ علیه السلام‏ پس از خودش دعوت فرموده و این امر الهى را به آنان ابلاغ

مى‏نمود.

حدیث غدیر، از جهات متعددى داراى عظمت و جلالت است که به برخى از آن‏ها اشاره مى‏نماییم:

1. شرایط خاصّى که پیامبر خدا صلى اللَّه علیه وآله‏ خطبه غدیر را در آن شرایط ایراد فرموده است.

2. سخنانى که در ضمن این خطبه از زبان پیامبر خدا صلى اللَّه علیه وآله‏ جارى شده است، بدون

هیچ گونه شکّ و شبهه‏اى از نظر فنون زبان عرب دلالت بر امامت امیرالمؤمنین‏ علیه السلام‏

مى‏نماید.

3. آیاتى از قرآن کریم که درباره واقعه غدیر نازل شده است.

گفتنى است که عدّه بسیارى از اندیشمندان در ماندگارى و نقل و نشر این حدیث شریف متحمّل

زحمات طاقت فرسایى شده‏اند؛ همان گونه که منکران آن نیز در ردّ، کتمان و بى‏اهمیّت جلوه دادن

این حدیث از هیچ کوششى فروگذار نکرده‏اند.

______________________________

(1). سوره مائده: آیه 67.

(2). سوره مائده: آیات 65 و 66.

(3). سوره مائده: آیه 68.

(4). سوره مائده: آیه 67.

(5). این واقعه، در اوایل بعثت پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه وآله در مکّه و در خانه ابوطالب علیه

السلام‏که بزرگ بنى هاشم بود رخ داد و مأموریّت رسول خدا صلى اللَّه علیه وآله در آن روز، انذار

نزدیکانش پیش از انذار دیگران بود، و انذار نیز در برابر بشارت است.

(6). معالم التنزیل: 4/ 378 و 279.

(7) الجامع لاحکام القرآن: 6/ 30.

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد